Przejdź do głównych treściPrzejdź do wyszukiwarkiPrzejdź do głównego menu
sobota, 2 listopada 2024 23:50
Reklama Baner reklamowy A1, Namysłowiacy
Reklama

Gimnazjaliści z Bodaczowa opisali gehennę

Wojenne losy mieszkańców Zamojszczyny są tragiczne. Niemiecka akcja wysiedleńcza objęła 110 tys. mieszkańców Zamojszczyzny. Całkowicie lub częściowo wysiedlono ludność ok. 300 miejscowości, w tym tysiące dzieci. Wiele z nich zginęło w hitlerowskich obozach oraz podczas akcji pacyfikacyjnych. Nauczyciele i uczniowie Gimnazjum im. Dzieci Zamojszczyzny z Bodaczowa (gm. Szczebrzeszyn) starają się, by o tym nie zapomniano. Dlatego zbierają wojenne relacje.
Gimnazjaliści z Bodaczowa opisali gehennę

Autor: archiwum

Młodzież przeprowadziła wywiady ze swoimi dziadkami, kuzynami i najstarszymi mieszkańcami kilku miejscowości powiatu zamojskiego (Bodaczowa, Wielączy, Nielisza, Szperówki, Szczebrzeszyna, Wolicy Śniatyckiej, Zawady). Potem je spisano. Efekty są niezwykłe, poruszające. 

Przytaczamy fragmenty tych wspomnień. 
"Pasłam krowę (...), było ok. godziny ósmej rano. (Nagle) zobaczyłam jak ludzie (mieszkańcy Bodaczowa) uciekają do lasu. Nieśli na plecach pierzyny i poduszki" – wspomina w jednej z zebranych relacji Zofia Smutniak (urodziła się w 1931 r.). "Małe dzieci boso lecą z mamą i płaczą, gdzie jest tato? Ktoś jedzie końmi, cały wóz ludzi. Podbiegłam do nich, pytam dlaczego ludzie uciekają do lasu? Sąsiad mówi, że Niemcy wysiedlają ludzi. Krowę przegnałam na podwórko, przyszłam do domu (...)". 

Pani Zofia w 1943 r. mieszkała wraz z rodziną w Bodaczowie. 10 lipca to ona przyniosła do rodzinnego domu wieść o rozpoczęciu tej brutalnej, niemieckiej akcji wysiedleńczej. Jak opisywała w rozmowie z bodaczowskimi gimnazjalistami (szkolny projekt koordynowała polonistka Dorota Ceglarz), widziała nie tylko uciekających z dobytkiem mieszkańców Bodaczowa. Zapamiętała także, iż pewien Niemiec próbował zabić uciekającego mieszkańca wsi o nazwisku Skuba. Strzelał do niego, ale mężczyzna zbiegł. 

Niemieccy, uzbrojeni po zęby, okupanci szybko pojawili się w bodaczowskich domach.
"Miałam dopiero siedem lat. Z samego rana jeszcze mama nie zdążyła mnie ubrać i nie zjadłam śniadania, a zima było ostra, wpadli Niemcy. Ja nie wiedziałam, co oni mówią, bo po obcym języku, ale zapamiętałam, że krzyczeli "halt" (...). Kazali się ubierać. Pamiętam, mama nas ubrała w kurteczki, takie jak dawniej były, a na nogach byle jakie buty" –  wspominała Władysława Matwiejczuk z Bodaczowa, która o swoich losach opowiedziała Joannie Budzyńskiej, uczennicy II klasy miejscowego gimnazjum (praca powstała pod kierunkiem Tomasza Tomczewskiego, szkolnego polonisty oraz naszego redakcyjnego kolegi). 
Mieszkańców wsi wygnano z rodzinnych domów.

"Przyszliśmy na koniec Bodaczowa, tu wtedy nie było domów, tylko rosły zboża do samego parku (znajdował się w nim pałac rodziny Zamoyskich – przyp. red.)" – wspominała Zofia Smutniak. "Po obu stronach szosy było (już) dużo ludzi z całego Bodaczowa. Niemiec chodził środkiem drogi i pilnował ludzi, ale niektórzy byli odważni. Między zbożami uciekali do parku". 
Byli tacy, którym się to powiodło. "Kiedy zorientowałem się, że to jest wysiedlenie naszej wioski, zacząłem uciekać i wraz z moją rodziną udało mi się skryć w pobliskim lesie" – opowiadał uczniom Jan Pomarański z Bodaczowa. "Słyszałem, że w czasie wysiedlenia (Bodaczowa) Niemcy znęcali się nad ludnością polską, a podczas wysiedlenia Wielączy na polach został zastrzelony mój kolega Jan Banach". 

Rodzina Smutniaków także rozważała ucieczkę. Jednak się na nią nie zdecydowali. 

"Patrzymy na szosę, jadą cztery duże samochody, pełne ludzi (...) ze Szczebrzeszyna. (Usłyszeliśmy) wielki krzyk: uciekajcie, bo wiozą nas do Zamościa za druty, na spalenie!" – czytamy dalej we wspomnieniach Zofii Smutniak. 
"Ta szosa nie była tak jak teraz, tylko nazywali ją kocimi łbami (...). Dookoła byliśmy obstawieni przez Niemców, żeby nikt nie mógł uciec" – wspominała także Władysława Matwiejczuk. "Dzieci były małe, takie jak ja, a tam staliśmy dosyć długo (...). Następnie podjeżdżały furmanki, siadali ci ludzie na te pojazdy i wieźli nas do Zamościa.
Wysiedleni mieszkańcy Bodaczowa trafili do zamojskiego obozu przejściowego. 

Więcej na ten temat w papierowym i e-wydaniu Kroniki Tygodnia

 


Podziel się
Oceń

Napisz komentarz
Komentarze
Mieszkaniec 29.12.2017 11:02
Pamiętajmy

k 22.03.2017 09:47
Brawo dla tej szkoły!

 

 

ReklamaBaner reklamowy firmy Replika
Reklama
KOMENTARZE
Autor komentarza: Wtedy byłTreść komentarza: A cóż to był za ,,styl" ?Data dodania komentarza: 2.11.2024, 04:28Źródło komentarza: Gm. Zamość: Z roweru do więzienia. Spędzi tam rokAutor komentarza: WkwionyTreść komentarza: Chyba zmusić a nie zachęcić, nazywajcie rzeczy po imieniu.Data dodania komentarza: 1.11.2024, 21:10Źródło komentarza: Kierowców czekają kolejne opłaty. Trzy w jednej. To już pewneAutor komentarza: 800plus od 3 latTreść komentarza: To 800plus powinno być przyznawane dopiero od 3 lat dziecka i do ukończenia przez dziecko 24 lata tak żeby miało na studia a nie od urodzenia Bo od urodzenia i tak jest dużo pieniędzy na dziecko jak ktoś pracował przez rok bierze 100 procent wypłaty a kto nie to przez rok bierze tysiąca.i odrazu 800plus.a później po roku swiadczenie opiekuncze po tysiącu na rok albo po 500na dwa lata także tych świadczeń i pieniędzy i tak jest za dużo na takie małe dziecko a później jakby te pieniądze chociaż po części się przydały dla 18 latków to juz niema.nic nawet 800plus do 18tu lat a dopiero wtedy zaczynają się duże wydatki studiaData dodania komentarza: 1.11.2024, 12:51Źródło komentarza: Co dalej z 800 plus? Jest decyzja w sprawie przyszłości świadczeniaAutor komentarza: PO to złoTreść komentarza: łgarstwaData dodania komentarza: 1.11.2024, 10:37Źródło komentarza: PIŁKARSKA IV LIGA: Dwa gole z karnegoAutor komentarza: asdasTreść komentarza: Śmieć i potencjalny morderca!Data dodania komentarza: 1.11.2024, 10:18Źródło komentarza: 28-latek z gm. Szczebrzeszyn kompletnie pijany kierował ciężarówką. Nie wyrobił się na zakręcieAutor komentarza: HahaTreść komentarza: Aleja wstydu zasłużonych jest na cmentarzu wojskowym w pierwszym rzędzie .Data dodania komentarza: 1.11.2024, 10:05Źródło komentarza: Żegnamy znanych i zasłużonych zmarłych z powiatu hrubieszowskiego
Reklama