Emilia Kusiak stworzyła od podstaw szkołę w Dąbrowie Masłomęckiej. Później od zera budowała bibliotekę w Szkole Podstawowej nr 9 w Zamościu. Z ruin odbudowała z mężem zabytkową willę byłego burmistrza Zamościa Henryka Kosmalskiego.
Emilia, wówczas Konopkówna, miała 19 lat, kiedy jako początkująca nauczycielka została skierowana do pracy w małej wsi Dąbrowa Masłomęcka koło Hrubieszowa. Szkoła nie istniała. Miała ją zorganizować sama. I zorganizowała.
