historia

Rozmowa z historykiem dr. Mariuszem Sawą z Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej – Oddziału w Lublinie.

Leonard Hasiec, zatwardziały kawaler, wpadał często do sąsiada Mikołaja Tałandy. Pogadał, coś zjadł, bo żona Mikołaja – Feliksa gotowała wyśmienicie. Któregoś razu zagadnęła do niego: "A czego Leniek nie ożenisz się?" Odparował: "Gdybym spotkał taką jak ty, to bym się ożenił". Życie pisze zaskakujące scenariusze.

"Za główną zasadę (długowieczności) uważane być powinno ze zdrowych i czerstwych rodziców powzięte życie, nieskażone zarodem we krwi udzielonej płodowi choroby" – czytamy w "Czasopiśmie Naukowym Księgozbioru Publicznego im. Ossolińskich" (periodyk wydano w 1829 r.). "Wiele ku temu zależy na twardym wychowaniu młodzieńczego wieku, dalekim od pieszczot, miękkości i zbytku wygód".

Część materiałów, które ukryto w stanie wojennym, została odnaleziona po latach. Inne dotyczące związkowców z Zamojskich Fabryk Mebli ktoś podrzucił Markowi Splewińskiemu pod drzwi mieszkania. Dokumenty te będzie można zobaczyć 18 stycznia w Książnicy Zamojskiej.

Premiera sztuki, w której wystąpiła młodzież z Żulic była sensacją. Widzów było tyle, że z zawiasów trzeba było zdjąć drzwi oddzielające dwie sale szkolne. Franciszek Arcaba do dziś ma w pamięci aplauz, kiedy skończyli grać. Był rok 1967.

Na Ukrainie jest realizowany film "Operacja Hrubieszów" o wspólnej akcji żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego i bojowników UPA.

– Gdy Niemcy najechali Polskę, miałam 12 lat. Pamiętam, że w okolicy Suchowoli-Kolonii pojawiło się dużo polskiego wojska. Tam, gdzie kończyło się nasze pole, przy lesie żołnierze ustawili tabor. Było tam mnóstwo broni, armat oraz wojskowa kuchnia – wspomina Emilia Kozłowska z Suchowoli-Kolonii. – Widziałam to, bo jeden z żołnierzy nas do obozu zaprosił.

Karol Smyrski był więziony w Ostaszkowie, a został zamordowany przez NKWD strzałem w tył głowy. Jego wnuk Ryszard Smyrski, który jest działaczem Zamojskiej Rodziny Katyńskiej, przybliżył sylwetkę dziadka polskiej młodzieży mieszkającej w Stanach Zjednoczonych.

We wrześniu Franciszek Kornicki wygrał konkurs na bohatera wystawy Royal Air Force (Królewskich Sił Powietrznych). Z druzgocącą przewagą zwyciężył w internetowym plebiscycie na pilota, ikonę 100-lecia RAF. Jego zdjęcie w skali 1:1 zostanie umieszczone w muzeum w Londynie obok najsłynniejszego samolotu z okresu II wojny światowej – myśliwca Spitfire. Niestety, ppłk Franciszek Kornicki nie doczekał tej uroczystości. Zmarł 16 listopada. Przeżył 100 lat.

Strażnicy miejscy z Hrubieszowa i leśnicy Nadleśnictwa Strzelce uczcili pamięć Polaków pomordowanych przez Niemców w listopadzie 1942 roku.

Rodzina Dąbrowskich dwukrotnie doświadczyła grozy wysiedlenia. To właśnie od Huszczki Dużej, gdzie mieszkali, Niemcy rozpoczęli wysiedlenia. Rok później, już w Skierbieszowie, znowu w pośpiechu musieli opuścić domostwo.

74-latka z Chochłowa (gm. Dołhobyczów) opowiada o zbrodniach nacjonalistów ukraińskich we wsi, gdzie ponad rok temu znaleziono archiwum UPA

Każdy sposób poznawania historii jest dobry. Na szczególną uwagę zasługują z pewnością te pomysły, gdy losy naszej ojczyzny przybliżają innym ludzie młodzi.

Rodzina Mików przyjechała do Kornelówki z Galicji. Opowiada o niej Alfreda Gorajska z Zamościa.

Ten zakład mógł robić wrażenie. Fabryka kalafonii i terpentyny była nowoczesna, wzorcowa i do czasu wybuchu II wojny światowej świetnie się rozwijała. Dzięki niej łąki i ugory w Brodach Małych (gm. Szczebrzeszyn) zamieniły się w ciekawą, przemysłową osadę.